bir deniz veya gölün kara içine uzanan kısmıdır

bir deniz veya gölün kara içine uzanan kısmıdır Ne90'dan bulabilirsiniz

L�t G�l� - Memurlar.Net - Forum

Arabistan Yar�madas�nda �rd�n ile �srail aras�nda bulunan ve "Bahr-i L�t" veya �l� Deniz olarak da isimlendirilen L�t g�l� hakk�nda ilm� mahiyette ilk ara�t�rma 19. asr�n sonlar�na do�ru, W.F. Lynchin idaresindeki sefer heyeti taraf�ndan yap�lm��t�r. Bunu Frans�z ve �ngiliz ilim adamlar�n�n yapt�klar� ara�t�rmalar takip etmi�tir (1).

�l� Deniz ismi, Tevrat'�n ilk kitab�nda (Tekvin XV) tasvir edilen �fet ve �si kavimlerin ya�ad��� memleketin yere bat�p, bunlara ait �ehirler olan Sodom ve Gomorre'nin g�l alt�nda kaybolmas� menk�besi ile al�kal� g�r�n�r. Bu isim ayn� zamanda g�l �evresinin �orak manzaras�, g�l sular�n�n hayattan mahrum bulunmas� gibi h�diseler ile de desteklenir (2). Ayr�ca Tevrat'ta, g�l�n �zerinde toplanan ziftten dolay� asfalt g�l� de denmektedir (3).

L�t g�l�n�n y�z�l��m� 1015 km2, uzunlu�u 84 km, ortalama geni�li�i 17 km.dir. Ortalama derinli�i ise 146 m.dir. G�neye do�ru inildik�e derinlik 10-11 metreye kadar azalarak s��la��r. �eria vadisinin g�neyinde meridyen do�rultusunda uzanan, tektonik bor ��k�nt�s�n�n dibinde bulunan bu g�l, Akdeniz'in seviyesinden 395 m. a�a��dad�r. L�t g�l�n�n dibinin seviyesi ise yine Akdeniz'in seviyesinden 790-800 m. a�a��dad�r. Ama 790 m. seviyesi uzun zamand�r hep ayn� kalmaktad�r. Bu seviye de�i�ikliklerinin sebebi, yaz�n �nemli olan buharla�mad�r. Halbuki �rd�n nehri, herg�n buraya 6 milyon m3 su ta��maktad�r. �st seviyede buharla�an suyun kal�nl��� g�nl�k 13 mm. dir. A��n buharla�ma sebebiyle g�l�n �zeri �o�u zaman mavimt�rak bulutlarla kapl�d�r (4). Bu g�l�n bir hususiyeti de suyundaki tuz yo�unlu�un un % 30'u bulmas�d�r. Halbuki �teki denizlerde tuz yo�unlu�u ancak % 3 kadard�r. L�t g�l�n�n tuz yo�unlu�unun bu kadar v�ksek olmas�n�n sebebi g�le akan �eria nehrinin, yata�� boyunca s�r�kledi�i kimyev� maddelerin �ok fazla olmas� ve k�zg�n g�ne�in tesiri ile olu�an a��r� buharla�mad�r. O kadar ki tuzu �ok yo�un oldu�undan dolay�, g�le giren bir kimsenin suya batmas� ve y�zme bilmeyenlerin bo�ulma ihtimali yoktur. Sanki y�zme yele�i takm�� gibi, su insan� kald�r�r, suyun y�zeyinde tutar. Hatta �srailo�ullar�n�n Roma hakimiyetine kar�� isyan etmeleri �zerine M.S. 70 y�l�nda Kud�s'� muhasara eden Tifus (ki sonra Roma �mparatoru olmu�tur) �l�me mahkum etti�i birka� esiri zincirlere vurdurarak L�t g�l�ne att�rm��, fakat mahkumlar bo�ulmayarak su �zerinde kalm��lard�r. Esirlerin bir ka� kez g�le at�l�p, sanki mantar gibi tekrar suyun y�z�ne ��kt�klar�n� g�ren Tifus, h�disenin tesiriyle mahk�mlar� ba���lay�p �ld�rmekten vazge�mi�tir (5).

G�l i�inde en fazla bulunan tuz, magnezyum klor�r (MgCl) %10.2 dir. Bunu sodyum klor�r (NaCl) %7.9, kalsiyum %3,7 ve potasyum %1.5 klor�r ile sodyum brom�r %5 takip etmektedir (6).

Yahudiler, bug�n L�t g�l�nden geni� �l��de mutfak tuzu ve potasa (potasyum karbonat K2C3) �retmektedirler.

�lk zamanlarda "�l� Deniz" bug�nk� kadar g�neye uzanm�yordu. Bug�nk� �rd�n �ehirlerinden el-Kerek'in, tam kar��s�ndaki el-Lisan yar�madas� �l� Deniz'in ucu durumunda idi. Bunun g�neyinde kalan ve �imdi deniz sular�n�n alt�nda kalan vadi, L�t kavminin helaki ve ortadan kaybolmas�yla L�t g�l� a�a��ya kadar uzayarak geni�lemi�tir (6).

�L� DEN�ZDE KAYBOLAN MEDEN�YET

L�t g�l�n�n g�neyinde ve do�usunda, bug�n tamamen �ss�z kalan b�lgelerinde bir �ok eski yerle�im merkezinin kal�nt�lar� ve izleri vard�r. Bu izlerden, bu b�lgenin vaktiyle hayli kalabal�k (400. 000 civar�nda) bir n�fusa sahip oldu�u anla��l�yor. Halbuki bu b�lge bu kadar insan� cezbedecek fizik� bir g�zelli�e sahip de�ildir. A�a�lar, ye�il sahalar veya sulu yerler �ok azd�r (7).

Tarih�ilere g�re Hz. �brahim'in M.�. 200 y�llar� civar�nda ya�am�� oldu�unu tahmin ediyorlar. Bu bak�mdan, b�lgenin, en iyi d�nemini Hz. �brahim ile ye�eni Hz. L�t devrinde ya�ad���n� kabul edebiliriz.(8)

�rd�n'�n n�fus bak�m�ndan en kalabal�k ve her taraf� yemye�il olan b�lgesi, Tevrat'ta "Sodom" ad�yla ge�en v�di idi. Cen�b-� Allah, Sodom ve Gomorre'yi mahvetmeden �nce buralar Ba� (Aden) ve M�s�r gibi mamur b�lgelerdi. (9)

Sodom ve Gomorre �ehirlerinin �zerlerine milyonlarca ton ta�, toprak, lav vb. y���lmas� ve o �ehirlerin sular alt�nda kalmas� d���n�l�p ibret al�nmal�. Bak�n�z Y�ce Beyan ne diyor: "��te bunda firaset ehline ibret ve kudretimize delalet vard�r. O yerler yolun �zerindedir. Bunda m�'minler i�in ibret vard�r"(10).

"Elbette siz, sabahlar� onlar�n yerlerine u�rars�n�z. Geceleyin de u�rars�n�z. H�l� ak�llanmaz m�s�n�z?"(11).

Mevd�d�'nin a��klamalar�na paralel bir g�r��� savunan Alman bilim adam� Werner Keller de "Tevrat ger�ekten hakl� imi�" adl� eserinde Sodom ve Gomorre �ehirlerinin felaketten �nce ve sonraki durumlar�n� ��yle anlat�yor:

"L�t g�l�n�n do�u k�sm�nda bir yar�mada olu�turan "dil" gibi bir k�s�m, g�l�n i�ine uzanm��t�r. Bu k�sma Araplar "el-Lisan" yani "dil" ad�n� vermi�lerdir. Burada suyun taban�nda, adeta g�l� ikiye b�len fakat g�r�lmeyen keskin bir dirsek uzanmaktad�r. Bu yar�madan�n sa��nda taban 400 m. derin oldu�u halde sol taraf� �a��lacak derecede s��d�r. Son senelerde yap�lan �l��mlerden buras�n�n derinli�inin ancak 15-20 m. kadar oldu�u anla��lm��t�r. Kay�kla L�t g�l�n�n bu alt ucunda gezildi�i zaman, g�ne� ���nlar� da suya uygun bir bi�imde yans�yorsa, insan �a��lacak bir manzara ile kar��la��r. ��yle ki: K�y�dan biraz �tede suyun i�inde orman a�a�lar�n�n belirdi�i g�r�l�r. Bunlar, g�l�n son derece yo�un olan tuzlar�n�n konserve etti�i a�a�lard�r.

Derinlerde ye�il renkte g�r�len a�a� g�vdeleri ile a�a� art�klar�n�n �ok eski olmas� gerekir. Bir zamanlar bu a�a�lar�n yapraklar� ye�erdi�i ve �i�ek a�t�klar� zaman, ihtimal ki L�t (as.) da buralarda s�r�lerini otlatm��t�r. L�t g�l�n�n bu garip "dili" bir zamanlar Siddim vadisi idi. Anla��lan azab, bir bahar mevsiminde gelmi�tir.

SODOM VE GOMORRE NASIL BATTI?

Amerikal� jeologlar ilk �nce �eria nehri yata��n�n ni�in dik oldu�unu a��klam��lard�r. Ger�ekten nehrinin yata��n� olu�turan 190 km. lik bir mesafede, �eria 190 m. lik bir meyille d���� yapmaktad�r. Bu durum ve L�t g�l�n�n de deniz seviyesinden 400 m. al�ak olmas�, b�y�k bir jeolojik h�disenin burada kendisini g�stermesinden ileri gelmi�tir.

�eria nehri vadisi ile L�t g�l�n�n durumu da k�remizin bu b�lgesinden ge�en bir �atla��n ancak bir par�as�ndan ibarettir. K�re kabu�unda bu �atla��n durumu ve uzunlu�u son zamanlarda tesbit edilmi� bulunmaktad�r. Bu �atlak, Toros da�lar�n�n eteklerinden ba�lay�p g�neye do�ru L�t g�l�n�n g�ney k�y�lar�ndan ve Akabe ��l� �zerinden Akabe k�rfezine uzay�p, oradan da K�z�l Deniz'i ge�erek Afrika'da son bulmaktad�r. Bu uzun ��k�nt�n�n uzay�p gitti�i yerlerde, kuvvetli yanarda� hareketlerinin bulunmu� oldu�u anla��lmaktad�r. �srail'deki Galileo da�lar�nda, �rd�n'�n y�ksek yayla k�s�mlar�nda, Akabe K�rfezi vb. yerlerde bazaltlar ve lavlar bulunmaktad�r.

Bu b�lgede birg�n kendisini g�stermi� olan muazzam ��kmede, herhalde patlamalar, y�ld�r�mlar, yang�nlar ve t�bi� gazlarla birlikte korkun� bir deprem olmu� ve Siddim vadisi ile birlikte Sodom ve Gomorre kentleri de yerin derinliklerine g�m�lm��lerdir. Bu deprem s�ras�nda yer kabu�unun �atlay�p ��k���, kabu�un alt�nda uyuyan volkanlara serbest�e yol vermi�tir. �eria'n�n yukar� vadisinde bug�n de s�nm�� kraterlere rastlanmakta olup, buralarda kire� katmanlar� yer almaktad�r (12).

Mevd�d�, "ve orada elemli azaptan korkanlar i�in (Allah'�n kudretine delalet eden) al�metler de b�rakt�k." (13) ayetini ��yle tefsir ediyor:

"Burada bahsedilen al�met, L�t g�l�n�n g�ney k�sm�d�r. Bu k�sm�n bug�n de b�y�k bir medeniyete mezar oldu�unun hikayesini dile getirmektedir. El-Lisan ad�ndaki k���k yar�madan�n g�neyindeki s�� b�l�m�n, felaketten sonra ortaya ��kmas� anlayanlara bir i�arettir. Bunun yan�nda 1965'de bu b�lge civar�nda ve el-Lisan'da Amerikan arkeologlar�n�n yapt��� kaz�larda, b�y�k bir mezarl�k ortaya ��km��t�r. Burada 20.000'den fazla mezar oldu�u tesbit edilmi�tir. Bu i�aretlerden yak�n bir yerde b�y�k bir �ehrin bulundu�u tahmin edilmektedir. Bu ke�if ayr�ca, s�z konusu �ehrin, yere batt��� tezini de g��lendiriyor. ��nk� zaman�m�zda bu b�lgede ba�ka kalabal�k herhangi bir yerle�im b�lgesi yoktur. L�t g�l�n�n g�ney k�sm�nda b�y�k bir felaketin belirtileri olarak b�y�k kara lekeler, yanm�� ta�lar, so�umu� lavlar, petrol, mazot ve tabi� gaz kal�nt�lar� da kar��m�za ��k�yor. B�t�n bunlardan insan, bir zamanlar burada bir k�yametin koptu�unu a��k�a anl�yor.

Arkeologlar, L�t kavminin helak olu� tarihini M.�.1900 y�llar� olarak hesapl�yorlar. Amerikal� ilim adam� Jack Finegan, 1951 senesinde kaleme ald��� bir makalesinde �unlar� s�yl�yor: "...Arkeolojik deliller iyice incelenirse, L�t g�l�n�n g�ney k�sm�ndaki sular�n y�kselmesinin sebebi anla��l�r. Bu b�lgede bulunan Sodom ve Gomorre �ehirleri, b�y�k bir zelzele ile birlikte, y�ld�r�m ve g�kta�� ya�muru, yerden f��k�ran zehirli gazlarla ve b�y�k bir patlama neticesinde topra��n derinliklerine g�m�lm��lerdir" (14).

Muharrem YILDIZ

Dipnotlar;

1 - �sl�m Ansiklopedisi, L�t g�l� Mad- s.91

2- a. yer.

3- a. yer.

4- Yeni T�rk Ansiklopedisi, VI, 2104

5- Bilim ve Teknik, T�bitak, say�:152, s.17,1980

6- Mevd�d�, Tefhim�'l Kur'an, IX, 198

7-A.g.e. IX, 197

8- Mevd�d�, Hz. Peygamberin Hayat�, c.l, s.443

9-Tekvin: XIII/10

10-Hicr; 75-77

11- Saffat: 137-138

12- T�bitak-Bilim ve Teknik, say�: 180, S.19

13- Zariyat: 37

14- Zafer Dergisi, say� 124. s.12, 1987

Yazı kaynağı : forum.memurlar.net

Yorumların yanıtı sitenin aşağı kısmında

Ali : bilmiyorum, keşke arkadaşlar yorumlarda yanıt versinler.