bir kutup noktasından başlayıp diğer kutup noktasında birleşen yarım çemberlere ne denir

Katagoriler :

1 ziyaretçi

bir kutup noktasından başlayıp diğer kutup noktasında birleşen yarım çemberlere ne denir Ne90'dan bulabilirsiniz

Paralel ve Meridyen, Enlem ve Boylam

Coğrafi konumun belirlenmesi için kullanılan varsayımsal daire ya da yaylar, yani paralel ve meridyenler ile, bu varsayımsal çizgilere açısal uzaklık ölçüsünü sunan enlem ve boylamlar coğrafya sınavlarının ayrılmaz parçası. Bu kavramlar hakkında hatalı bilgi paylaşan yazarlar ve sosyal medya kullanıcıları mevcut.

Bunlara değinmeden evvel öncelikle, orta okul coğrafya bilgilerimizi tazeleyelim…

Paralel ve Meridyenler

Paralel Nedir?

Ekvator’a paralel şekilde kuzey ve güney yönlerde kutuplara kadar birer derece aralıklarla çizilen dairelere paralel adı verilir.

Paralel Dairelerin Özellikleri Nelerdir?

paralel meridyen

paraleller meridyenler

Meridyen Nedir?

Kuzey Kutbunu Güney Kutbuna bağlayan Ekvator’u dik kesen yarım çemberlere meridyen adı verilir. Meridyenler, bir kutup noktasından başlayıp diğer kutup noktasında sona eren, Ekvator’u ve diğer paralel dairelerini dik kesen yaylardır.

Meridyen Yaylarının Özellikleri Nelerdir?

türkiye coğrafi konum

türkiye coğrafi koordinatlar

Enlem ve Boylam

Enlem Nedir?

Enlem, ilgili konumun Ekvator’a olan uzaklığının açısal ifadesidir.

Dünya üzerinde yer alan herhangi bir noktanın Ekvator’a olan uzaklığının derece dakika saniye, yani açı cinsinden veren / ölçen adına enlem ismi verilmektedir.

Ekvator’un enlemi tanım gereği 0° dir.

Diyelim ki bir A noktası 40 derece kuzey paraleli üzerinde ise A noktasının enlemi 40 derece kuzey enlemidir, yani “bu noktanın Ekvator’a uzaklığı 40 derecedir” denir.

Bir noktanın Güneş ışınlarını alma açısı enlemine bağlıdır. Güneş ışınlarının geliş açısı enleme göre değişir. Sıcaklık da bu nedenle enleme göre değişiklik gösterir. Ekvator’dan kutuplara doğru gittikçe Güneş’in geliş açısı azalır, sıcaklık ortalaması düşer.

Cisimlerin gölge boyu da enleme bağlıdır. Yatak düzleme dik yerleştirilmiş bir cisim, Güneş ışınını tam 90 derece ile alırsa cismin gölgesi oluşmaz. Eğer bu cisim Güneş’i 45-90 derece arasında alırsa, gölge oluşur, ancak gölgenin boyu cismin boyuna göre daha kısa bir gölge oluşur. Güneş’in gelme açısı tam 45 derece olduğunda cismin boyu ile gölgesinin boyu aynıdır. Açı küçülüp 45 derecenin altına inerse gölge boyu uzamaya başlar ve gölge boyu cismin boyundan uzun olur. Güneş ışınlarının gelme açısıyla cisimlerin gölgelerinin boyu ters orantılıdır. Cisimlerin gölge boyları kutuplara doğru gittikçe uzar (Güneş ışınlarının geliş açısı ekvatorda kutuplardan daha fazladır).

Çizgisel hız kutuplara doğru azaldığı için şafak (gün doğumu) ve gurup (gün batımı) süreleri kutuplara gidildikçe uzar. Yani, enlem arttıkça gün doğum ve batım süreleri artar.

Dünyanın şekli tam yuvarlak olmadığı için enleme göre yerçekimi de değişir. Dünya’nın ekvatordaki yarı çapı 6378 kilometredir. Dünya’nın kutup yarı çapı ise 6357 kilometredir. Kutup noktası Dünya’nın merkezine Ekvator’a göre 21 kilometre daha yakındır. Kutup noktası merkeze daha yakın olduğu için yerçekim kutup noktalarında daha fazla hissedilir.

Boylam Nedir?

Boylam, başlangıç meridyeni olan Greenwich’e olan mesafesinin (derece, dakika, saniye cinsinden) açısal uzaklığının ölçüsüdür.

Örneğin, A noktasının 20. doğu meridyeni üzerinde ise A’nın boylamı 20 derece doğu boylamıdır.

Boylamlar, doğu ve batı boylamları olmak üzere ikiye ayrılır

Boylamın getireceği etkiler, enleme göre daha kısıtlıdır.

Boylam yerel saati etkiler.

1 derecelik boylam farkı, 4 dakikalık yerel saat farkı oluşturur.

Boylamın oluşturduğu yerel saat farkı ülkeler tarafından kullanılmaz, bunun yerine ulusal saat kullanılır.

Paralel ve Meridyenler Hakkında Hatalı Bilgi Paylaşan Yazarlar

Giza Piramidinin Koordinatlarının Işık Hızını Verdiği İddiası

Mısır’daki Giza piramitinin koordinatlarının ışık hızı ile uyumlu olduğu iddiası doğru değildir. Işık hızı 299.792.458 metre/saniye iken Giza piramitinin DD sisteminde koordinatları “29.9785279 ve 31.1332648″dir. Piramidin konumun ışık hızı ile birebir aynı olmadığı görülmektedir. Işık hızının piramidin konumunu verdiği iddiası sadece enlem üzerinden dile getirilmektedir. Halbuki, boylamın ışık hızının nümerik ifadesinden çıkarımına dair herhangi bir detay sunulmamaktadır.

Vehbi Kara, Bugün Gazetesi’nde 27 Aralık 2015 günü yayınlanan “Bir Gün Eksik Yaşamak” başlıklı yazısında yaptığı bir deniz seyahatindeki ilginç anılarını paylaşmış:

Denizde zaman karadakinden farklı değildir. Karada da olsa denizde de olsa aynı enlem üzerinde doğuya da batıya da gitseniz gece-gündüz süresi aynıdır. Ortaokul coğrafya bilgisi: “Aynı enlem üzerindeki bütün noktalarda gündüz süreleri her zaman birbirine eşittir.”

Macellan’ın rotasını tam olarak izlememişler. Panama boğazından geçip gitmişler. Macellan ise Macellan Boğazını geçerek gitmişti.

Aslında bir gün eksik çalışmadı. Yolculuk süresince saatlerini geriye alarak yaptıkları fazla mesaiyi birleştirerek ilave bir gün ücreti ödenmiştir.

Ömer Özkaya, Güneş Gazetesinde 10 Ocak 2017 günü yayınlanan “Kıbrıs’ın Önemli” başlıklı yazısında Kıbrıs hakkında bariz hatalarda bulunmuş:

Sıfır çizgisi ile kastı ekvator galiba. Ekvator diyemediği için sıfır çizgisi mi demiş çözemedik.

Kıbrıs, 34’33” ve 35’41” kuzey paralelleri ile 32’17” ve 35’35” doğu boylamları arasında bulunur. Ekvatora yakın olduğu iddiası yanlıştır dolayısıyla.

Uzay araçlarının fırlatılmasında sıfır enlemine yani ekvatora yakınlığın önem arz ettiği iddiası da yanlıştır. Rusya’nın kullandığı Baykonur Uzay Üssü ve ABD’nin kullandığı Kennedy Uzay Üssü ile Vanderburg Fırlatma Üssü ekvatora yakın değildir. Örneğin Baykonur 45. kuzey enlemi üzerindedir. Yani, Kıbrıs’tan oldukça kuzeyde ve kutuplara daha yakın.

Bu yönde bir bilgi kamuya açık kaynaklarda yok. Ömer Özkaya “kadim bilgi”ye erişim sağlamış (!) herhalde.

İğdenin bilinmeyen faideleri… İşte bunlar hep kadim bilgiden enstantaneler.

Ege’deki statüko ile Kıbrıs’ın ilgisi hakkında da Ömer Özkaya’nın kadim bilgiden özümsediği bizim bilmediğimiz şeyler vardır belki de…