yüzeyi düz olan dokunduğunuzda kayma hissi veren maddelerin ortak özelliği

yüzeyi düz olan dokunduğunuzda kayma hissi veren maddelerin ortak özelliği Ne90'dan bulabilirsiniz

NİTELEYEN ÖZELLİKLER

Transkript

1 MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER Boşlukta belli bir yer kaplayan ve kütlesi olan varlıklara madde denir. Hava, toprak, su, cam, tahta, demir, plastik, taş, altın birer maddedir. Altın Bilgi 1º : Işık, ses, kuvvet, ısı, elektrik madde değildir. Boşlukta yer kaplamazlar ve kütleleri yoktur. Bu nedenle madde değildirler. Her maddenin kendine özgü özelliği vardır. Maddelerin, duyu organlarımızla algılanılabilen özelliklerine maddenin gözlemlenebilen özellikleri ya da maddenin nitelikleri denir. 1 Sert yumuşak 2 Esnek - kırılgan 3 Renkli renksiz 4 Kokulu kokusuz 5 Pürüzlü pürüzsüz 6 Tatlı tatsız 7 Parlak mat 8 Saydam opak 1 - Sertlik - Yumuşaklık: * Kolayca şekil alabilen, çizilebilen ve kesilebilen maddelere yumuşak madde denir. Hamur, pamuk, sünger yumuşak maddelerdir. * Kolayca şekil alamayan ve çizilemeyen, buruşmayan maddelere sert madde denir. Tahta, beton, demir, çelik, mermer ve cam gibi maddeler sert maddelerdir. * Varlıkların sert veya yumuşak olduğunu dokunma duyumuzla algılayabiliriz. Altın Bilgi 2º : Elmas yeryüzündeki en sert maddelerden biridir. Bir elması ancak başka bir elmas çizebilir

2 2 - Esneklik : Kuvvet uygulanınca şekli değişen, kuvvetin etkisi ortadan kalkınca eski haline dönen maddelere esnek maddeler denir. * Esnek maddeler eğebilir, bükebilir, uzatabilir veya sıkıştırabilirler. * Lastik, sünger, yay, balon esnek maddelerdir. Paket lastiği sünger yay 3 - Pürüzlü - Pürüzsüz: * Yüzeylerinde girinti - çıkıntı bulunan maddelere pürüzlü maddeler denir. Ağaç kabuğunun yüzeyi, çakıl taşı, ceviz kabuğu, araba lastikleri, halı pürüzlü maddelerdir. * Yüzeyleri düz olan, dokunduğunuzda kayma hissi veren maddelere pürüzsüz maddeler denir. Cam, ayna, fayans pürüzsüz maddelerdir. ceviz araba lastiği bot fayans Altın Bilgi 3º : Karlı ve buzlu havalarda arabalara kışlık lastik takılır. Kış aylarında altı kalın ve tabanı pürüzlü ayakkabılar tercih edilir. Bunların sebebi karlı ve buzlu yollarda kaymayı engellemektir. * Sıva işlemi duvarların yüzeylerinin pürüzlülüğünü azaltmak için yapılır. * Zımpara ; ahşap, metal, mermer, duvar gibi yüzeylerin pürüzlülüğünü azaltmak için kullanılır.

3 4 - Kırılgan : Herhangi bir etki sonucu kırılabilen maddelere kırılgan maddeler denir. * Cam, porselen gibi sert maddelerin esneklik özelliği yoktur. * Kırılgan maddelerin kırılganlık özellikleri aynı olmayabilir. Bazılarına az bir kuvvet uygulandığında çabucak kırılabilirken bazılarının kırılması için fazla kuvvet gerekir. 5 - Renk : * Maddelerin renkli mi renksiz mi olduğunu görme duyumuzla anlarız. * Ama renkler maddenin ne olduğu konusunda kesin bilgi vermez. * Çevremizde aynı renklerde maddeler de vardır. Un, tuz, şeker beyaz renklidir ve renklerine göre ayıramayız. * Meyvelerin renklerine bakarak ayırt edebiliriz. 6 - Koku : * Pek çok maddenin kendine özgü kokusu vardır. * Koklama duyumuzla maddeleri birbirinden ayırt edebiliriz. * Nane, gül, vanilya, tarçın, soğan, sarımsak ve pek çok madde kokulu maddelerdir.

4 7 - Tat : * Çikolata tatlıdır, limon ekşidir, biber acıdır. * Yemeklerin tuzunu tadına bakarak anlarız. Şeker, tuz gibi maddelerin ise renk ve şekilleri benzer olduğu halde tatları farklıdır. 8 - Saydam - opak : Işığı geçiren maddelere saydam maddeler, ışığı geçirmeyen maddelere opak maddeler denir. Işığı tam olarak geçirmeyen ( az geçiren) maddelere yarı saydam maddeler denir. Saydan madde : Hava, su, cam vb. Opak madde : Taş, tahta, metal vb. Yarı saydan madde : Buzlu cam, tül perde, ince plastik vb. 9 - Parlak - mat : Işığı tam olarak yansıtan maddelere parlak maddeler, ışığı tam olarak yansıtmayan maddelere mat maddeler denir. Parlak madde : Altın kolye, gümüş tepsi, çelik tencere, alüminyum folyo vb. Mat madde : Kömür, odun, toprak, kum vb. Altın bilezik gümüş şekerlik alüminyum folyo

5 BAZI MADDELER VÜCUDA ZARAR VEREBİLİR * Canlı organizmalara zarar veren veya öldüren maddelere zararlı madde adı verilir. * İçeriğini bilmediğimiz çok sayıda madde bulunan laboratuvar, depo, mutfak, banyo gibi ortamlarda bulunan maddelere dokunmamalı, onları koklamamalı ve tatmamalıyız. Çamaşır suyu ve içme Un ve deterjan beyazdır. Şeker ve bazı ilaçlar suyu renksizdir. çeşitli renklerde olabilir. Laboratuvarda bulunan maddeler yanıcı, yakıcı veya zehirli olabilir. Temizlik malzemelerinin çoğunda zararlı maddeler vardır. Tüp gaz, doğalgaz, fabrika dumanları gibi gazları koklamak sağlığımıza ciddi zararlar verir. Çok sıcak veya çok soğuk maddelere dokunmak derimize büyük zararlar verebilir.

6 Maddelerle Çalışırken Alınması Gereken Güvenlik Önlemleri Temizlik malzemelerinin ambalajlarında uyarı sembolleri bulunur. Bu sembollerle çevremizdeki pek çok yerde karşılaşırız. Örneğin elektrik trafolarının üzerinde, hastanede bazı kapıların üzerinde uyarı sembolleri bulunur. Meslekler ile bu meslekleri yapanların sağlıklarını korumak için kullanmaları gereken araç gereçler şunlardır. Doktor İnşaat işçisi Kaynakçı Laborant İtfaiyeci

7 MADDENİN HÂLLERİ Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hâlde bulunur. 1 - Maddenin Katı Hali : * Belirli bir şekli ve hacmi olan maddelere katı maddeler denir. * Dışarıdan bir etki olmadıkça katı maddelerin şekli değişmez. * Sıkıştırılamaz. * Taş, cam, tahta, demir, toprak gibi maddeler katı maddelerdir. * Maddenin en düzenli halidir. Lastik, sünger, pamuk gibi yumuşak maddeler de katı hâldedir. Belli bir şekilleri vardır. Altın Bilgi 3º : Kum, pirinç, un, tuz, şeker gibi küçük taneli katılar sıvı maddeler gibi bulundukları kabın şeklini alırlar. Mercimek Tuz Pirinç Toz şeker 2 - Maddenin Sıvı Hali : * Belirli bir şekli olmayan, içine konulduğu kabın şeklini alan maddelere sıvı maddeler denir. * Bulundukları kabın şeklini alırlar. * Akışkandırlar. * Sıkıştırılamaz.

8 * Su, süt, sıvı yağ, meyve suyu, çay, mazot, ayran gibi maddeler sıvı haldedir. 3 - Maddenin Gaz Hali : * Belirli bir şekli olmayan ve bulunduğu ortama rahatça yayılabilen maddelere gaz maddeler denir. * Belirli bir şekli yoktur. * Gazlar bulundukları ortamın her tarafına kolayca yayılır ve çok küçük deliklerden sızabilirler. * Gazlar, gözle göremediğimiz fakat varlığını diğer duyu organlarımızla hissettiğimiz maddelerdir. * Sıkıştırılabilirler. * Uçucudurlar. * Hava, bulut, duman, su buharı, doğalgaz, deodorant gibi maddeler gaz maddelerdir. Altın Bilgi 4º : Suyun katı, sıvı ve gaz hâlini gözlemlemek kolaydır. Suyu buz kalıbına koyup buzluğa koyarsak bir süre sonra katı hâli olan buza döner. Buzu alıp oda sıcaklığında tutarsak tekrar sıvı olur. Suyu çaydanlığa koyup kaynatırsak bir süre sonra su buharını gözlemleyebiliriz. Bu da suyun gaz hâlidir. Su ( sıvı ) Buz ( katı ) Su buharı ( gaz ) -

9 ETKİNLİK A Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına (D),yanlış olanların başına (Y) yazınız. ( ) 1 Dış görünüşleri aynı olan maddelerin tadı aynı olmayabilir. ( ) 2 Sert olan maddelerin tamamı aynı zamanda kırılgandır. ( ) 3 Bilmediğimiz maddelere dokunmamalıyız, bu maddeleri koklamamalı ve tatmamalıyız. ( ) 4 Cilalı bir masanın camı, televizyon ekranı pürüzlüdür. ( ) 5 - Doğadaki tüm maddelerin kendine özgü bir kokusu ve rengi vardır. ( ) 6 - İnsanların ürettiği her madde sağlığımız için faydalıdır. ( ) 7 - Su ile aynı renkte olan sıvıları koklamak vücudumuza zarar vermez. ( ) 8 - Zehirli, yakıcı maddelerin havaya karışan koku tanecikleri sağlığımızı olumsuz etkiler. ( ) 9 - Bazı deterjanlar derimizi tahriş edeceğinden bu maddeleri kullanırken eldiven takılmalıdır. ( ) 10 - Temizlik malzemelerinin yapımında kullanılan maddelerin çoğu sağlığımıza yararlıdır. ( ) 11 - Reçetesiz ve bilinçsiz kullanılan ilaçlar sağlığımıza büyük zarar verir. ( ) 12 - Gaz halindeki maddeler araç gereç yapımında kullanılmaz.

10 ETKİNLİK A - Aşağıdaki cümleleri verilen kelimeleri kullanarak tamamlayınız. 1 - Katı maddelerin belli bir vardır. 2 Ev temizliğinde kullanılan hiçbir maddenin bakmamalıyız. 3 Bir maddenin sert mi yumuşak mı olduğunu duyumuzla algılarız. 4 Kar ve dolu suyun haline örnektir. 5 Temizlik malzemelerine eldivensiz dokunmak, koklamak, tatmak, çok dir. 6 - Maddelerin boşlukta kapladığı yere denir. 7 - Laboratuvarlarda kullanılan maddeler tehlikeli olabilir. 8 Tehlikeli maddelerin üzerindeki yazılara ve uyarıcı dikkat etmeliyiz. 9 Küçük taneli katılar bulundukları kabın alırlar. 10 Gazlar bulundukları yayılırlar. 11 Tuz ve şeker ayırt edilebilir ve maddelerin belirli bir şekli yoktur.

11 ETKİNLİK Aşağıdaki kavramları, onları tanımlayan açıklamalarıyla eşleştiriniz. Kavramlar Açıklamalar [ ] Sertlik a - Kolayca şekil alabilen özellik. [ ] Parlaklık b - Yüzeyi düz olan dokunulduğunda kayma hissi veren özellik [ ] Esneklik c - Gözümüzle ayırabildiğimiz özellik. [ ] Pürüzsüz d - Işığı tam olarak yansıtan maddelerin özelliği. [ ] Tat e - Yüzeyi girintili çıkıntılı olan özelik. [ ] Kırılganlık f - Bunumuzla ayırabildiğimiz özellik. [ ] Renk g - Kuvvet sonucunda şekli değişip, kuvvet ortadan kalktığında eski haline dönebilen maddelerin özelliği [ ] Saydam h - Kolayca şekil alamayan ve eğilip bükülemeyen özellik. [ ] Koku i - Herhangi bir etki sonucu kolayca parçalanabilen özellik. [ ] Mat j - Işığı geçirmeyen maddelerin özelliği. [ ] Pürüzlü k - Dilimizle ayırabildiğimiz özellik. [ ] Yumuşaklık m - Işığı geçiren maddelerin özelliği. [ ] Opak n - Işığı yansıtmayan maddelerinin özelliği.

12 ETKİNLİK Aşağıdaki verilen uyarı işaretleri ile anlamlarını eşleştiriniz. 1 - Patlayıcı 2 - Çabuk alevlenir 3 Çevreye zararlı 4 - Zehirli 5 - Tehlike 6 Tahriş edici 7 - Zararlı 8 - Radyasyon 9 Elektrik tehlikesi ETKİNLİK Aşağıdaki tabloda maddelerin özelliklerini işaretleyiniz. Katı Hali Sıvı Hali Gaz Hali 1 Belli bir şekli vardır. ( ) ( ) ( ) 2 Bulunduğu kabın şeklini alır. ( ) ( ) ( ) 2 Bulunduğu kabı tamamen doldurur. ( ) ( ) ( ) 4 Boşlukta bir yer kaplar. ( ) ( ) ( ) 5 Uçucudur. ( ) ( ) ( ) 6 Akışkandır. ( ) ( ) ( ) 7 Sıkıştırılamaz. ( ) ( ) ( ) 8 Belirli bir şekli yoktur. ( ) ( ) ( )

Yazı kaynağı : docplayer.biz.tr

Yorumların yanıtı sitenin aşağı kısmında

Ali : bilmiyorum, keşke arkadaşlar yorumlarda yanıt versinler.